Geçici Ateşkes: ABD-Çin Ticaret Anlaşması

ABD ve Çin, aralarındaki ticari gerilimde uygulanan en sert tarifelerden bazılarını geri çekme konusunda anlaştı. Şimdilik, “karşılıklı tarifeler” 90 gün boyunca %10’a indirilecek. Piyasalar bu gelişmeye olumlu tepki verdi. Ancak, bu anlaşma nihai bir çözüm değil. Bu, bir ateşkes, barış antlaşması değil.

ABD hazine bakanı Scot Bessent ile Çin başbakan yardımcısı He Lifeng arasında Cenevre’de gerçekleşen görüşmeler, bu geçici anlaşmayı sağladı. Tarife indirimlerine karşılık olarak Çin, nadir bulunan toprak elementleri ihracatına yönelik bazı kısıtlamalar gibi karşı önlemlerini de geri çekmeyi kabul etti. Ancak, daha önce uygulamaya konan bazı tarifeler yürürlükte kalacak. Bunlar arasında, örneğin fentanil türevleriyle bağlantılı olarak uygulanan %20’lik ABD tarifesi de yer alıyor.

90 günlük anlaşma müzakere sürecine zaman kazandırıyor. Kalıcı bir anlaşmaya varılamazsa tarifeler yeniden yürürlüğe girebilir. Nitekim ABD, Çin’e karşı “kurtuluş günü” olarak adlandırılan tarihte açıklanan %34’lük tarife oranını hâlâ geçerli planı olarak görüyor. Bu oranın yeniden devreye alınması ihtimali var.

Geçici rahatlamaya rağmen ekonomik hasar şu ana kadar önemli boyutlu oldu. Nisan ayında Çin’in ABD’ye yaptığı ihracat, bir önceki yılın aynı ayına göre %21 oranında azaldı. Çin ürünlerinin büyük Amerikan e-ticaret sitelerindeki fiyatları da sürekli olarak artış gösterdi. Bu durum, Harvard Üniversitesi’nden Alberto Cavallo ve ekibinin verileriyle de ortaya konuyor.

%10’luk tarife kısa vadeli rahatlama sunsa da, Çin halen ABD’nin diğer ülkelerden yaptığı ithalata kıyasla çok daha yüksek tarifelere maruz kalıyor. Elektrikli araçlara yönelik Biden döneminde getirilen tarifeler gibi sektörel vergiler hâlâ yürürlükte. Daha dengeli bir uygulama için çabalar harcansa da ilerleyen günlerde zorlu müzakereler var. Normal koşullarda, ticaret antlaşmalarının sonuçlanması yıllar alır. ABD-Çin arasındaki müzakere ise sadece üç ay içinde yeniden değerlendirilecek. Şirketler, gelecek çeyrekte karşılaşacakları maliyetleri bilemiyor ve bu durum planlama yapmayı çok zorlaştırıyor.

Bu süreçte, Çinli ihracatçılar daha önce olduğu gibi, ihracatlarını öne çekerek olası maliyet artışlarından kaçınabilirler. Bu durum Çin’in ABD ile olan ticaret fazlasını geçici olarak artırabilir, fakat küresel tedarik zincirlerinde daha fazla dalgalanma yaratır.

Siyasi görünüm de en az ekonomi kadar belirsiz. Trump’ın ticaret politikaları hâlâ öngörülemez. 90 günlük sürede bile iç politik baskılar veya küresel gelişmeler nedeniyle kararlar değişebilir. Bu nedenle, Çinli yetkililerin ihracat pazarlarını çeşitlendirmeye ve iç tüketimi artırma çabalarına devam etmesi bekleniyor. The Conference Board’dan Alfredo Montufar-Helu, tarifelerin düşmesiyle Çinli üreticilerin rekabet gücünü yeniden kazanabileceğini belirtiyor. Ancak, bu rahatlamanın geçici olduğunun da altını çiziyor.

Bu anlaşma, ticaret gerilimlerinin sona erdiğini göstermiyor. Şimdilik, küresel piyasalar biraz nefes almış gibi duruyor. Ancak, ABD–Çin ticaret ilişkisinin temelleri hâlâ derin şekilde çatlak.

90 gün sonra ne olacak? Kimse kesin olarak bilmiyor. O zamana kadar belirsizlik, ABD’nin ticaret politikasının özelliği olmaya devam edecek.